पुरुषांचे न दिसणारे अश्रू: भारतातील पुरुषांच्या भावनिक संघर्षांकडे दुर्लक्ष नको

 एका व्यक्तीचे शांतपणे रडतानाचे छायाचित्र नुकतेच समाजमाध्यमांवर (सोशल मीडियावर) व्हायरल झाले आणि त्याने अनेकांना एक महत्त्वाचा विषय चर्चेत आणण्याची संधी दिली: पुरुषांचे भावनिक प्रश्न आणि त्यांचे दडपण. भारतासारख्या समाजात, जिथे पारंपारिकपणे पुरुषांकडून कणखरता आणि भावनाशून्यतेची अपेक्षा केली जाते, तिथे आपल्या भावना मोकळेपणाने व्यक्त करण्याची जागा पुरुषांसाठी खूपच मर्यादित असते. यामुळे अनेक पुरुषांना मानसिक आरोग्याच्या समस्यांशी एकांतवासात संघर्ष करावा लागतो.

भारतीय संस्कृतीत अजूनही पुरुषांवर कुटुंब चालवणे, संरक्षण करणे आणि कोणताही परिस्थितीत डगमगून न जाणे, असा मोठा सामाजिक दबाव असतो. लहानपणापासूनच मुलांना "मुलं रडत नाहीत" असे सांगून दुःख, भीती किंवा असुरक्षितता अशा भावना व्यक्त करण्यापासून रोखले जाते. ही सांस्कृतिक शिकवण, जी मुलांना बळकट बनवण्यासाठी दिली जाते, तीच त्यांना भावनिकरित्या कमजोर बनवते आणि ते आपल्या वेदना कोणाशीही न बोलता मनातच दडपून ठेवतात.

या दडपणाचे परिणाम खूप गंभीर असतात. व्यावसायिक यश, आर्थिक जबाबदारी, कुटुंबाच्या अपेक्षा आणि वैवाहिक जीवनातील ताण अशा अनेक समस्यांना पुरुषांना तोंड द्यावे लागते. जेव्हा हे ताण वाढतात किंवा वैयक्तिक अपयश येते, तेव्हा त्यांना मदत घेण्यास किंवा साधे आपले दुःख व्यक्त करण्यासही भीती वाटते. जर आपण आपले दुःख बोलून दाखवले, तर लोक आपल्याला कमजोर, अपयशी किंवा स्त्रीसारखे समजतील, ही भीती त्यांना मदत घेण्यापासून थांबवते.

भावनांना अशा प्रकारे दडपून टाकल्यामुळे अनेक पुरुषांमध्ये नैराश्य (Depression), चिंता (Anxiety), व्यसनाधीनता आणि सर्वात वाईट म्हणजे आत्महत्येचे प्रमाण वाढताना दिसत आहे. पुरुषांच्या मानसिक आरोग्याबद्दल समाजात मोकळेपणाने चर्चा होत नसल्यामुळे, त्यांचे त्रास अनेकदा ऐकले जात नाहीत किंवा समजून घेतले जात नाहीत.

ती व्हायरल पोस्ट एक हृदयस्पर्शी आठवण आहे की, पुरुषांनाही तीव्र भावनांचा अनुभव येतो आणि त्यांना कोणत्याही निर्णयाशिवाय (Without judgment) त्या व्यक्त करण्यासाठी सुरक्षित जागा मिळायला हवी. आता वेळ आली आहे की, आपण ‘पुरुषत्व’ या शब्दाची व्याख्या बदलावी, ज्यात संवेदनशीलता आणि स्वत:ची काळजी घेणे यांचा समावेश असावा.

पुरुषांच्या या ‘न दिसणाऱ्या अश्रूंना’ समजून घेण्यासाठी आणि त्यांच्या भावनिक संघर्षातून त्यांना बाहेर काढण्यासाठी, समाजात मानसिक आरोग्याच्या मदतीसाठीचे वातावरण निर्माण करणे, थेरपी आणि समुपदेशन (Counseling) सहज उपलब्ध करणे आणि प्रत्येक पुरुषाला आपल्या भावना मोकळेपणे व्यक्त करण्यास प्रोत्साहन देणे आवश्यक आहे.

अश्विनीकुमार
समुपदेशक

ग्रांड मास्टर रेकी हीलर, संमोहन तज्ञ, आकर्षणाचा सिद्धांत कोच आणि ध्यान साधना गुरु

#पुरुष #मानसिकआरोग्य #भावना #भावनिकपुरुष #भावनादाबूनठेवणे